Co to jest wykrojnik?

Wykrojnik jest pojęciem bezpośrednio związanym z branżą poligraficzną oraz graficzną. Narzędzie to znalazło zastosowanie m.in. w masowej produkcji kształtów wycinanych z tektury, kartonu oraz papieru.

Co to jest wykrojnik? Do czego służy? W jaki sposób wiąże się ze sztancowaniem? 

Co znajdziesz w artykule?

1. Co to jest wykrojnik?
2. Rodzaje wykrojników
3. Do czego służy wykrojnik?
4. Jak działa wykrojnik? 
5. Sztancowanie

Co to jest wykrojnik?

Wykrojnik bywa nazywany sztancą lub też sztancownikiem. Najprościej mówiąc, jest to forma wykorzystywana do wykrawania (wycinania). Wykorzystywany jest także do gięcia kartonu w określonych, zgodnych z projektem miejscach. Eliminuje konieczność ręcznego wycinania i zginania tysięcy opakowań. Znacząco przyspiesza proces ich produkcji. To oszczędność czasu oraz pieniędzy. 

Wykrojnik ma formę obrysu z oznaczonymi miejscami cięcia oraz gięcia (jeżeli takie są wymagane). Warto zaznaczyć, że może on zostać wykorzystany wielokrotnie. Tak więc w przypadku kolejnego identycznego lub zbliżonego projektu nie będzie wymagane tworzenie go od nowa. Żywotność metalowego wykrojnika szacowana jest na ok. 1 milion kopii. Z tego też względu znalazł on powszechne zastosowanie w masowej produkcji. 

Tego typu narzędzie może składać się z listew tnących (noże tnące lub sztancujące), listew bigujących (tzw. bigi), listew perforujących (noże perforujące) lub też otwornic o różnych średnicach. Dodatkowo wyposażone są one zazwyczaj w gumowe amortyzatory. Zadaniem tych ostatnich jest wypychanie wykrawanego materiału – co sprawia, że kształty są precyzyjnie docięte. 

Wykrojnik to narzędzie bezpośrednio związane z techniką sztancowania. Jego zastosowanie daje pewność, że wszystkie kształty uwzględnione w projekcie będą precyzyjnie odwzorowane i wycięte. 

Rodzaje wykrojników 

Branża poligraficzna wykorzystuje dwa podstawowe rodzaje wykrojników:

• płaskie – poruszają się z góry na dół,
• rotacyjne – obracają się na cylindrze maszyny przeznaczonej do sztancowania (mogą mieć formę blachy z umieszczonymi nożami tnącymi i listwami bigującymi). 

Można również spotkać się z wykrojnikami, które stosowane są m.in. przez osoby wykonujące różnego typu kreatywne prace. W takim przypadku najczęściej spotykanymi rodzajami są wykrojniki:

• introligatorskie, 
• metalowe, 
• kanapkowe. 

Do czego służy wykrojnik?

Gdy już wiesz, co to jest wykrojnik, pora odpowiedzieć na pytanie, do czego tak właściwie służy to narzędzie. Jest on stosowany podczas procesu, który nazywa się sztancowaniem. 

Wykrojnik wykorzystywany jest do krojenia, przygniatania i perforowania papieru (kartonu, tektury), co pozwala uzyskać niemalże każdy dowolny kształt. Dzięki niemu możliwe jest wykonanie zarówno prostych, jak i skomplikowanych form. 

Bigowanie polega na zgniataniu materiału w konkretnym miejscu, co pozwala na uzyskanie pożądanego kształtu. Perforacja to natomiast proces, którego celem jest wycinanie otworów w tworzywie. Z reguły zabieg ten wykorzystywany jest, gdy jedna z części danego produktu ma się bez trudu oderwać. Ponadto za pomocą wykrojnika można wygniatać linie (tzw. rowkowanie). 

Jak działa wykrojnik? 

Co to jest wykrojnik? Jakie jest jego działanie? Odpowiednio ułożone ostrza zamontowane są do płaszczyzny, która jest przyciskana do materiału. Wystarczy jedno uderzenie, aby uzyskać pożądany kształt lub złożony wzór. Wykrojnik stosowany jest w masowej produkcji m.in. opakowań. 

Wykrojniki – zastosowanie 

Z techniki wykrawania za pomocą wykrojnika korzysta wiele firm z branży poligraficznej. Dzięki temu możliwe jest wyprodukowanie na masową skalę m.in.:

• teczek firmowych, 
• ulotek,
• folderów, 
• pudełek tekturowych (kartonowych), 
• kalendarzy, 
• kart biznesowych,
• kart okolicznościowych, 
• voucherów, 
• karnetów,
• metek, 
• kopert, 
• zawieszek na klamki, 
• kartek o oryginalnych kształtach, 
• etykiet (również tych o skomplikowanych kształtach), 
• naklejek, 
• wizytówek,
• toreb reklamowych, 
• innego typu materiałów reklamowych, 
• wszelkiego typu opakowań. 

Sztancowanie

„Co to jest wykrojnik” – z tym pytaniem wiąże się również pojęcie sztancowania. To nic innego jak wykrawanie – wycinanie papieru (kartonu, tektury). Sztancowanie znalazło zastosowanie przede wszystkim tam, gdzie nie mogą być wykorzystane inne techniki (np. cięcie na gilotynie). 

Jedną z największych zalet sztancowania jest możliwość wykrawania naprawdę skomplikowanych kształtów. Często takich form nie da się uzyskać za pomocą innych metod. Wykrawanie odbywa się z wykorzystaniem maszyn sztancujących. Nazywane są one sztanctyglami. Sztancowanie często łączone jest z m.in. nacinaniem, bigowaniem, perforowaniem czy też wytłaczaniem wypukłym lub wklęsłym. 

Mam nadzieję, że po lekturze tego tekstu już wiesz, co to jest wykrojnik i do czego służy. Z jego pomocą można szybko nadać materiałowi pożądany kształt. Jest to narzędzie wykorzystywane zarówno do pojedynczych arkuszy, jak i ich całych stosów. Wykrojnik pozwala na szybką masową produkcję z zachowaniem wysokiej precyzji cięcia. 

Czytaj także: Co to jest DTP?

Autor artykułu: Sebastian Goyke
Fajnie, że tu jesteś. → Poznajmy się bliżej, zobacz kim jestem.